Over het korten van pensioenen
Laatst was ik bij mijn tante op bezoek die pas met pensioen is gegaan. Na een gesprekje over het weer kreeg ik de volgende vraag: “Georges, jij weet van pensioenen, waarom wordt mijn pensioen gekort?” Mijn tante is niet de enige die dit wil weten. Het lijkt een simpele vraag, maar er gaat meer schuil achter dit vraagstuk. Ik zal kort even terugkomen op wat een dekkingsgraad is, om vervolgens uit te leggen wanneer en waarom korten van pensioenen soms gebeurt.
Let op: dit blog legt goed uit hoe het korten van pensioenen werkt, maar de cijfers en berekeningen zijn nog uit 2019/2020, omdat toen het korten van pensioenen de situatie was.
Worden pensioenen gekort in 2020?
De meeste pensioenfondsen gaan in 2020 waarschijnlijk hun pensioenen niet korten. Pensioenfondsen hoeven namelijk niet te korten als hun dekkingsgraad op 31 december 2019 90% of hoger is. Dit is te lezen in een brief van minister Koolmees aan de Tweede Kamer.
Hoe dit kan? Pensioenfondsen met een lagere dekkingsgraad mogen tijdelijk gebruik maken van een regeling (VEV). In deze regeling zijn er iets soepelere regels gemaakt, zodat een pensioenfonds langer de tijd heeft om hun situatie te verbeteren. Hierdoor is een korting niet direct nodig.
Zoals de situatie over korten tot 19 november 2019 was
Is de dekkingsgraad op 31 december 2019 100%? Dan hoef je je in principe geen zorgen te maken. Is de dekkingsgraad lager, dan zou het kunnen dat het wel gevolgen heeft. Een voorbeeld: als de dekkingsgraad aan het eind van 2019 rond de 95% is, dan is er kans dat jouw pensioenfonds gaat korten. Want hij zou dus 100% moeten zijn. Hoeveel er gekort zal worden is lastig vooraf te zeggen. Als indicatie meldt het Financieel Dagblad: “Als de dekkingsgraad 90% is op oud jaar, dan is de pensioenkorting ongeveer 5%.” Het kan zijn dat de pensioenkorting wordt uitgesmeerd over een aantal jaren, omdat het niet direct voelbaar is. Pensioenfondsen doen er alles aan om de gepensioneerden het zo min mogelijk te laten voelen.
Waarom korten? Een uitleg in 4 delen
1. Dekkingsgraad
De pensioenfondsen hebben twee belangrijke indicatoren die aangeven hoe gezond het fonds is, namelijk:
- Hoeveel geld ze bezitten
- En hoe hoog de verplichtingen zijn die ze nu en in de toekomst hebben aan de deelnemers van het fonds.
De relatie tussen die twee heet de dekkingsgraad. Als de dekkingsgraad voor een lange periode te laag is, dan moet een pensioenfonds hervormingen doorvoeren om alles weer op de rails te krijgen.
Dus zó werkt de dekkingsgraad!
Dekkingsgraad…. Als ik het woord dekkingsgraad invoer in Google, dan is een van de eerste resultaten op mijn scherm: ‘Dekkingsgraden pensioenfondsen blijven op laag niveau steken.’ Is dit erg? Want kunnen we hieraan doen? En misschien wel de meest belangrijke vraag: Wat stellen die dekkingsgraden nou precies voor? En waarom zijn ze zo belangrijk in de pensioensector?
2. Levensverwachting
In Nederland krijg je zolang je leeft een bedrag uitgekeerd nadat je met pensioen bent gegaan. Eén van de factoren die een grote rol speelt bij het bepalen van hoeveel je uitgekeerd krijgt, is de levensverwachting. Het zit namelijk zo. De verplichtingen die pensioenfondsen hebben, zijn gebaseerd op de gemiddelde levensverwachting. Als pensioenfondsen er vanuit gaan dat iemand gemiddeld 85 wordt, dan berekenen ze hoeveel geld ze totaal in het fonds moeten hebben om iedereen te kunnen voorzien die deelneemt in het fonds.
Dankzij nieuwe medische ontwikkelingen gaat de gemiddelde levensverwachting sneller omhoog dan verwacht. Dit wil zeggen dat pensioenfondsen rekening moeten houden met hogere verplichtingen, maar ze kunnen niet de spaarpot aanvullen op de korte termijn. Het gevolg is dat de dekkingsgraad van een pensioenfonds omlaag gaat.
3. De beurs
Levensverwachting is niet het enige dat een rol speelt bij het bepalen van hoeveel een pensioenfonds moet bezitten. Op dit moment staan de rentes heel erg laag. Buiten dat het niet leuk is dat je maar 0.5% rente krijgt over je spaarcenten, hebben de pensioenfondsen hier ook last van. De pensioenfondsen beleggen namelijk een deel van de bezittingen in aandelen. Deden ze dit niet, dan zou het betekenen dat mensen veel meer in moeten leggen tijdens de opbouwfase of veel minder uitgekeerd krijgen als ze met pensioen zijn. Daarbij, als de waarde van de aandelen afneemt, dan heeft dit grote gevolgen op de dekkingsgraad, omdat de waarde van de bezittingen afneemt.
4. De Rekenrente
Als je op een willekeurig moment RTL Z aanzet, dan is één van de thema’s waarschijnlijk de rekenrente. De rekenrente is een veelbesproken onderwerp, maar wat doet het eigenlijk?
Zoals eerder gezegd hebben pensioenfondsen bepaalde verplichtingen aan deelnemers, zowel nu als in de toekomst. Bijvoorbeeld; een pensioenfonds is volgend jaar 100 euro verschuldigd aan een deelnemer. Met de rekenrente berekenen de fondsen hoeveel bezit ze nu moeten hebben, om volgend jaar de 100 euro aan de deelnemer te kunnen betalen. De laatste jaren staat de rente vrij laag, maar voor de kredietcrisis van 2008 hebben zij gebruik gemaakt van een te hoge rekenrente. Door die te hoge rekenrente leek het alsof ze genoeg bezittingen hadden, want ze gingen er vanuit dat de bezittingen zouden groeien met deze hoge rente.
In 2015 heeft De Nederlandsche Bank (DNB) doorgevoerd dat de rekenrente op een andere manier berekend zou worden. Als gevolg is de rekenrente gedaald van 4.2% naar 3.3%. Daarna is doorgevoerd dat er steeds opnieuw gekeken zou worden naar de rente op dit moment. Deze rente verschilt per keer. Omdat in de zomer van 2019 de rente lager is geworden, mogen pensioenfondsen alleen rekenen met de lagere rentes, wat invloed heeft op de dekkingsgraad.
Maar waarom moeten de pensioenen nou gekort worden?
We vatten het even kort samen: de levensverwachting zorgt ervoor dat de verplichtingen omhoog gaan, de resultaten op de beurs zorgen ervoor dat de bezittingen niet snel genoeg groeien of afnemen en de rekenrente zorgt ervoor dat de huidige bezittingen eigenlijk te laag zijn. Alles bij elkaar optellende, is dus de dekkingsgraad naar beneden gegaan. Normaal gebruiken pensioenfondsen de beurs om te herstellen, maar dit is nu lastiger door de wisselende rekenrente.
Om de dekkingsgraad weer in balans kunnen brengen, kunnen pensioenen een aantal dingen doen. Bijvoorbeeld premies verhogen, of pensioenen korten. Let wel: het korten van pensioenen is niet wat men wil, en wordt normaal gesproken als een van de allerlaatste methodes gebruikt.
Wil je meer weten over de dekkingsgraad van jouw pensioenfonds?
Deze staat vaak op de pagina van het pensioenfonds gemeld. Klik op de button van jouw pensioenfonds:
