Pensioen bij overlijden, wat gebeurt er dan?
"Heel mijn leven heb ik hard gewerkt om mijn pensioen op te bouwen, maar wat gebeurt er nu op het moment dat ik vroegtijdig zou overlijden?" Geen gekke vraag. Je betaalt immers elke maand voor je pensioen. Eerst zullen we eens kijken hoe het systeem werkt, daarna leggen we uit wat er nu eigenlijk met je inleg gebeurt.
Hoe werkt het pensioenstelsel in Nederland?
In Nederland is het pensioensysteem zo ontwikkeld dat de meeste mensen pensioen opbouwen via hun werk via een pensioenfonds, verzekeraar of PPI (Premie Pensioen Instelling). Dit is een opbouw naast je AOW. Iedereen die betaalt aan een pensioenfonds, heeft straks recht op een inkomen van dit fonds. Daarbij kent het Nederlandse pensioensysteem 'een collectief pensioen'. Een collectief pensioen wil zeggen dat al het geld voor het pensioen in één grote pot wordt gedaan. Alle uitbetalingen komen ook weer uit dezelfde pot.
Een voordeel van dit systeem is dat het goedkoper is voor iedereen, want samen sta je sterker. Een nadeel is dat zodra iemand vroegtijdig komt te overlijden, het opgebouwde pensioen in de collectieve pot blijft.
"Maar... dat is toch niet eerlijk?"
Niet eerlijk vs. wel eerlijk
Dat klopt, maar het klopt ook weer niet helemaal. In plaats van alleen sparen voor je eigen pensioen, kun je een collectief pensioen meer zien als een 'oudedagsverzekering'. Dit wil zeggen dat het niet uitmaakt hoe oud je wordt, je zult altijd verzekerd zijn van een inkomen. Op die manier is het eerlijk, want iedereen heeft een inkomen, ongeacht de levensverwachting.
Aan de andere kant is het oneerlijk, omdat deelnemers die relatief jong overlijden eigenlijk teveel ingelegd hebben en niet genoeg uitbetaald krijgen. Beter gezegd, je pensioenopbouw is zo berekend dat je genoeg spaart tot aan de gemiddelde levensverwachting. Overlijd je voor de gemiddelde levensverwachting, dan heb je meer gespaard dan je uitbetaald krijgt. Word je ouder dan de gemiddelde levensverwachting? Dan heb je minder gespaard dan je uitbetaald krijgt en dit geld moet ergens vandaan komen. In dit geval komt het van de deelnemers van het fonds die voor de gemiddelde levensverwachting zijn overleden. Ik zal het uitleggen aan de hand van een cijfervoorbeeld.
Een duidelijk voorbeeld
Jouw situatie
Stel: je bent een man van 61 jaar. Tijdens de periode dat je werkt, heb je € 10.000,- pensioen gespaard in totaal. Een man van 61 heeft op dit moment volgens het CBS een gemiddelde levensverwachting van 83 jaar. Als je met 67 jaar met pensioen gaat, dan heb je dus 16 jaar lang pensioen. Dat betekent dat je € 625,- per jaar pensioen krijgt. Aan het einde van die 16 jaar zou je potje dus eigenlijk op zijn. Heb je pensioen bij een collectief pensioen? Dan krijg je alsnog betaald. Ook als je nóg 16 jaar langer leeft en bijna 100 wordt. Geen zorgen dus!
De situatie van Harry
Aan de andere kant van dit verhaal zit Harry. Harry heeft ook € 10.000,- gespaard toen hij werkte. Harry heeft maar 4 jaar kunnen genieten van zijn pensioen, want hij overleed op 71 jaar. Dit betekent dat hij € 2500,- euro aan pensioen heeft ontvangen van de € 10.000,- die hij heeft gespaard. De € 7500,- die Harry 'over' had, kan nu gebruikt worden voor jouw tekort als jij straks ouder dan 83 wordt. Dit lijkt niet eerlijk tegenover Harry, maar het had ook andersom kunnen zijn. Zoals alles in de financiële wereld is het in de werkelijkheid iets ingewikkelder, maar dit is wel het idee achter dit systeem.
Geld voor de nabestaanden: partnerpensioen en wezenpensioen
Het pensioen wordt niet alleen gebruikt voor je langer levende collega-pensionado's. In de meeste gevallen is er ook een nabestaandenpensioen ingeregeld in het collectief pensioen. Het nabestaandenpensioen is bedoeld voor de partner of kinderen onder een bepaalde leeftijd. Dit heet voor partners een partnerpensioen en voor kinderen een (half-)wezenpensioen.
Vaak wordt 70% van het ouderdomspensioen uitgekeerd als partnerpensioen. Maar let op: de hoogte van het partnerpensioen kan afhangen van of je vóór of ná de pensioendatum overlijdt.
Je kind ontvangt in principe een wezenpensioen tot 16 jaar, en onder bepaalde omstandigheden tot een latere leeftijd. De hoogte van het wezenpensioen hangt af van de leeftijd van het kind.
Pensioen bij scheiding: wat gebeurt er na overlijden? (nieuwe regels!)
Denk aan jouw pensioen bij scheiding! Hoe zit het precies wanneer een ex-partner overlijdt? Zo kregen wij de volgende vraag:
"Ik lig in scheiding. Mijn pensioen wordt over de huwelijkse periode verdeeld tussen mij en mijn ex-partner. We krijgen dus ieder de helft van elkaars pensioen. Wat gebeurt er met het geld als mijn ex-partner overlijdt?"
Aan overlijden denken we over het algemeen niet graag. Maar soms is het nodig. In het geval van een scheiding en je pensioen, bijvoorbeeld.