Studieschuld: 13 belangrijke feitjes

1. Waar kan ik mijn studieschuld bekijken?

Start met het checken van je DUO (Dienst Uitvoerend Onderwijs) studieschuld. Op deze manier krijg je een goed beeld waar je op dit moment staat en wat je in de komende jaren kun verwachten qua aflossen. Je kunt je studieschuld bekijken in 'Mijn Duo' op de website van DUO.

2. Hoe is mijn studieschuld opgebouwd?

Hbo en WO: In het nieuwe leenstelsel (vanaf september 2023) is je studieschuld opgebouwd uit de volgende 5 onderdelen:

• De basisbeurs;
• Het studentenreisproduct (studenten-ov);
• De aanvullende beurs;
• Het collegegeldkrediet;
• En een lening.

Hbo en WO: In het oude leenstel (2015-2023) is je studieschuld opgebouwd uit de volgende 4 onderdelen:

• Een lening;
• Het studentenreisproduct (studenten-ov);
• De aanvullende beurs;
• En het collegegeldkrediet.

De aanvullende beurs is voor iedereen verschillend. Deze is namelijk afhankelijk van het inkomen van je ouders.

Hbo en WO: In het leenstelsel die voor 2015 bestond, is je studieschuld opgebouwd uit de volgende 5 onderdelen:

• De basisbeurs;
• Het studentenreisproduct (studenten-ov);
• De aanvullende beurs;
• Het collegegeldkrediet;
• En een lening.

Alleen nog recht op lenen? Lees het in ons blog over studiefinanciering.

De studiefinanciering voor mbo-studenten is als volgt opgebouwd:

• De basisbeurs;
• De aanvullende beurs;
• Een lening;
• Het studentenreisproduct.

Volg jij een mbo-opleiding met niveau 1 of 2? Dan zijn de basisbeurs, het studentenreisproduct en de aanvullende beurs altijd een gift. Deze hoef je dus niet terug te betalen.

Bij een mbo-opleiding met niveau 3 of 4 zullen de basisbeurs, het studentenreisproduct en de aanvullende beurs een gift worden als je binnen 10 jaar een diploma behaalt.

3. Wanneer moet ik mijn studieschuld aflossen?

Je studieschuld hoef je gelukkig niet direct na je studie af te lossen. Ben je afgestudeerd? Dan moet je zelf je studiefinanciering stopzetten. Het jaar daarna begint vanaf 1 januari de aanloopfase. Deze fase duurt 2 jaar. Na deze periode moet je beginnen met het maandelijks aflossen van je studieschuld.

Hoelang je de tijd hebt om af te betalen:  Voor 2012: 15 jaar of langer als je kiest om je partner niet mee te laten wegen. Tussen 2012 en 2017: maximaal 15 jaar. Vanaf 2018: maximaal 35 jaar

Het kan zijn dat je studiefinanciering hebt ontvangen/afgestudeerd onder zowel het oude als ook het nieuwe stelsel. Is dit bij jou het geval? Dan mag jij zelf beslissen of jij je studieschuld wilt aflossen volgens het oude of het nieuwe stelsel.

4. Wanneer wordt mijn studieschuld omgezet in een gift?

Wanneer je je diploma binnen het afgesproken termijn behaalt, wordt (een deel) van je studieschuld omgezet in een gift.

Bij het leenstelsel vanaf september 2023 kunnen de basisbeurs, de aanvullende beurs en het studentenreisproduct worden omgezet in een gift. Een voorwaarde hierbij is dat je binnen 10 jaar je diploma hebt behaald. Ook hier hangt het van de waarde van je diploma af hoeveel jaren van jouw studiefinanciering worden omgezet in een gift.

Bij het leenstelsel 2015-2023 kunnen de aanvullende beurs en het studentenreisproduct worden omgezet in een gift. Daarvoor moet je binnen 10 jaar je diploma hebben behaald. Het aantal jaren dat wordt omgezet in een gift hangt af van de waarde van je diploma.

Bij het leenstelsel voor 2015 kunnen de basisbeurs, de aanvullende beurs en het studentenreisproduct worden omgezet in een gift. Een voorwaarde hierbij is dat je binnen 10 jaar je diploma hebt behaald. Ook hier hangt het van de waarde van je diploma af hoeveel jaren van jouw studiefinanciering worden omgezet in een gift.

Het behalen van je diploma wordt automatisch doorgegeven aan DUO. Het deel van jouw studieschuld dat wordt omgezet in een gift, wordt in de maand januari in het daaropvolgende jaar ingevoerd. Een mogelijk teveel betaald bedrag krijg je dan vanaf deze maand teruggestort.

Onder welk stelsel val ik eigenlijk? Lees het in ons blog over studiefinanciering.

5. Hoeveel studieschuld moet ik per maand terugbetalen?

De hoogte van het maandbedrag dat jij maandelijks moet aflossen hangt af van een aantal factoren: onder andere van de hoogte van jouw schuld en de renteverwachting. Ook kijkt DUO naar de hoogte van jouw inkomen naar de draagkracht, en bepaalt op basis daarvan wat een redelijk bedrag is om terug te betalen. Verdien je meer? Dan los je ook een hoger bedrag af.

Het inkomen kan er alleen voor zorgen dat het totale maandbedrag daalt, het bedrag zal niet hoger worden door de hoogte van jouw inkomen. Op de website van DUO kun je nakijken wat ongeveer het maandbedrag zal zijn.

Er is een aantal situaties waarbij het maandbedrag kan stijgen: 

• het nieuwe vastgestelde rentepercentage valt hoger uit dan het vorige rentepercentage;
• je kiest er zelf voor om meer (en dus sneller) af te betalen.

Het maandbedrag kan ook verlaagd worden. Bijvoorbeeld in de volgende gevallen:

• het rentepercentage is lager dan voorheen;
• een extra aflossing door jou waardoor het totaalbedrag lager wordt en dus het maandbedrag ook minder wordt;
• je inkomen is gedaald en wordt meegenomen in de berekening bij het maandbedrag, waardoor deze ook daalt.

Heb jij een partner? Dan wordt ook het inkomen van jouw partner meegenomen in de berekening van het maandbedrag, en je aflosperiode. Geef het aan DUO door als je een partner hebt, zodat zij de juiste bedragen voor je kunnen berekenen.

Betaal je volgens de terugbetalingsregels van voor 2012? Dan kun je ervoor kiezen om je partner buiten beschouwing te laten. Kies jij er bijvoorbeeld voor om drie maanden lang niet het inkomen van jouw partner mee te nemen in deze berekening. Dan wordt de totale lengte van jouw aflosperiode 15 jaar en 3 maanden.

6. Hoe werkt rente bij studieschuld?

Naast dat er rente over je studieschuld wordt berekend, wordt er ook gewerkt met samengestelde interest. Dit houdt in dat je ook rente over de rente betaalt. De hoogte van je rentepercentage hangt van van het laatste jaar waarin jij studiefinanciering hebt ontvangen en wordt ieder jaar waarin je nog studiefinanciering ontvangt opnieuw vastgesteld. Wanneer je geen recht meer hebt op studiefinanciering wordt het rentepercentage iedere vijf jaar opnieuw bepaald.

7. Kan ik mijn studieschuld eerder aflossen of mijn studieschuld in 1 keer aflossen?

Je kunt ook al eerder beginnen met het aflossen van je studieschuld. Het voordeel hiervan is dat het rentebedrag minder hoog oploopt.

Je studieschuld in één keer aflossen is ook een optie, ook hierbij profiteer je van een rentebesparing. Dit is ook gunstig bij het aanvragen van een hypotheek, lees hier meer over bij punt 12.

8. Kan ik tussentijds extra aflossen of tijdelijk het aflossen stopzetten?

Tussentijds extra studieschuld aflossen kan door middel van je maandbedrag te verhogen via DUO. Wil je één keer een bedrag extra aflossen, dan kan dit via iDEAL.

Ben je net afgestudeerd, of gestopt met je studie? Wil je nu al een extra betaling doen? Dan is het goed om te weten dat iDEAL in dit geval nog niet beschikbaar is. Je kunt het bedrag dat je extra wilt aflossen overmaken op het rekeningnummer van DUO.

Zoals net al genoemd duurt de aflosfase tot 2018, 15 jaar. Je kunt er echter ook voor kiezen om tijdelijk niet af te lossen. De aflosperiode wordt hierbij verlengd met het aantal maanden dat je niet hebt afgelost.

9. Is mijn studieschuld BKR geregistreerd?

Bij het Bureau Kredietregistratie (BKR) worden leningen en eventuele achterstanden van betalingen geregistreerd. Dit gaat over leningen die bij een bank of kredietverstrekker afgesloten zijn. In het geval van een studiefinanciering verloopt dit via DUO. Deze informatie wordt niet gedeeld met BKR, banken of kredietverstrekkers en is dus niet geregistreerd bij BKR.

Veel mensen vragen zich af wat er gedaan wordt met de studieschuld bij de aanvraag van een hypotheek. Bij het aanvragen van een hypotheek doet de hypotheekverstrekker een zogeheten 'inkomens-lasten-toets'. Hierbij wordt gekeken naar hoeveel je mag lenen ten opzichte van je inkomen. In deze toets wordt gekeken naar eventuele BKR geregistreerde leningen, maar ook je studieschuld bij DUO. Sinds oktober 2021 kunnen geldverstrekkers via een systeem nagaan of je een studieschuld hebt bij de DUO. Je moet de hypotheekverstrekker zelf eerst toestemming geven om dit systeem te raadplegen. Ondanks dat dit niet verplicht is, is het de vraag of hypotheekverstrekkers in de toekomst een hypotheek zullen goedkeuren zonder dat ze een eventuele studieschuld hebben kunnen controleren.

Het verzwijgen van je studieschuld is niet strafbaar. Het heeft echter wel tot gevolg dat je recht op uitkering van Nationale Hypotheek Garantie (NHG) vervalt. Mocht het gebeuren dat je bij de verkoop van je huis minder ontvangt dan dat nodig is om je hypotheek af te lossen, dan kan de NHG je restschuld kwijtschelden. Hier heb je dan geen recht meer op.

10. Wanneer is mijn studieschuld aftrekbaar?

Studieschuld is geen aftrekpost meer bij de belastingaangifte. In 2022 en 2023 is daar het STAP budget voor in de plaats gekomen, maar deze is in 2024 afgeschaft. Er zijn nog 2 specifieke situatie waar studieschuld wel aftrekbaar is:

• Als je studiekosten hebt betaald in 2021 en deze eerder niet hebt opgegeven. Dit kan je alsnog doen in de aangifte inkomstenbelasting 2021
• Als je totale vermogen (sparen & beleggen) in box 3 meer is dan de heffingsvrije grens, dan kan je je studieschuld gebruiken om je box 3 vermogen te verlagen. Dan moest je op 1 januari 2023 meer dan € 57.000,- eigen vermogen hebben. En je studieschuld moet meer dan € 3.400,- zijn.

11. Wanneer heb ik recht op studieschuld kwijtschelding?

In sommige situaties bestaat er mogelijkheid tot (een deel van je) studieschuld kwijtschelding. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer jouw aflosfase erop zit, maar je hebt nog een restschuld over. Deze restschuld wordt dan automatisch kwijtgescholden.

Als je je diploma niet binnen 10 jaar hebt behaald en je volledige studiefinanciering moet terugbetalen, kan soms de aanvullende beurs (gedeeltelijk) worden kwijtgescholden. Hierbij gelden een aantal voorwaarden, namelijk:

• Pas vier jaar na het kalenderjaar waarin je nog studiefinanciering (dit is inclusief lening) ontving, kun je in aanmerking komen voor kwijtschelding.
• Je hebt minstens 12 maanden een prestatiebeurs ontvangen. Voor hbo en universiteit geldt een periode van 5 maanden (vanaf september 2010).
• Je aanvullende beurs is niet omgezet in een gift.
• Je verzamelinkomen is lager dan €32.146,50 (peiljaar 2020). Er wordt gekeken naar je inkomen in het 3e jaar nadat je je laatste studiefinanciering of reisproduct hebt gehad. Je verzamelinkomen is de optelsom van het bruto-inkomen uit werk en woning, het inkomen uit aanmerkelijk belang en jouw belastbare inkomen en vermogen en spaargeld.
• Heb je een partner? Het gezamenlijk verzamelinkomen moet lager zijn dan €42.862,00 (peiljaar 2020).

12. Wat is de invloed van mijn studieschuld op mijn hypotheek?

Je studieschuld weegt mee in de berekening van jouw maximale hypotheek.

Banken kijken naar het totale bedrag wat je hebt geleend. Het rentepercentage wordt buiten beschouwing gelaten. Er wordt namelijk gewerkt met een standaard weegfactor over jouw oorspronkelijke studieschuld. Voor een studielening in het oude leenstelsel (voor 1 juli 2015) is de weegfactor 0,75%. En voor een studielening in het nieuwe leenstelsel (na 1 juli 2015) is de weegfactor 0,45%. Als jouw studielening in het oude leenstelsel valt, gaat de bank er vanuit dat je bij een studieschuld van €20.000 maandelijks €150 aan DUO moet betalen (0,75% van € 20.000 = € 150). In het nieuwe leenstelsel is dit €90 (0,45% van €20.000). Dit bedrag heeft invloed op de totale hypotheek waar jij recht op hebt.

Heb jij al een deel van je studieschuld afbetaald? Dan wordt bij de berekening van jouw maximale hypotheek alsnog de oorspronkelijke studieschuld meegenomen.

Bij een extra aflossing bovenop de maandelijkse aflossing (je hebt bijvoorbeeld aan het eind van het jaar een gift gekregen van je ouders en gebruikt dit geld om een deel van je studieschuld af te betalen), kan het in sommige gevallen zo zijn dat er wordt gewerkt met een herberekening van jouw studieschuld. Check dit bij je hypotheekadviseur.

Studieschuld voor hypotheek verzwijgen? Doe dit niet. Het verzwijgen van je studieschuld is niet strafbaar. Het heeft echter wel tot gevolg dat je recht op uitkering van Nationale Hypotheek Garantie (NHG) vervalt. Mocht het gebeuren dat je bij de verkoop van je huis minder ontvangt dan dat nodig is om je hypotheek af te lossen, dan kan de NHG je restschuld kwijtschelden. Hier heb je dan geen recht meer op.

13. Studieschuld in het buitenland

Ben je verhuisd naar het buitenland, dan ben je niet ineens vrij van schulden. Je bent dan nog steeds verplicht om maandelijks je studieschuld af te lossen aan DUO.

Woon je in een SEPA-land dan kan dit gewoon via iDEAL. In andere landen moet je zelf het maandbedrag overmaken naar DUO. Het kan voordeliger zijn om jaarlijks in één keer het bedrag over te maken om zo bankkosten te verlagen. Aan het einde van het jaar maak je dan het bedrag in één keer over.